17 Απριλίου, 2007

Σκέψεις σε μια αμμουδιά, - Ιούλ'05

Σκέψεις σε μια αμμουδιά, Ιούλιος 2005.

…και που λες, μεγάλε, είμαι αραχτός κάτω από την ομπρέλα στην παραλία, γυαλί μαύρο, ο φραπές στο χέρι, και επιβλέπω μακρόθεν το παιχνίδι των πιτσιρικιών στην αμμουδιά. Λιγνά τσιλιβιθρίνια, μαυρισμένα από τον ήλιο, σχεδόν γυμνά, βρήκαν αμμούδα λασπερή από την χθεσινή νεροποντή, απάτητη, παρθένα, και διασκεδάζουν με τα ίχνη που αφήνουν τα ποδαράκια τους στην γλιτσερή, σχεδόν πηλώδη επιφάνεια. Σηκώνομαι, σιμώνω, βλέπω καλύτερα τα σημάδια από τις παιδικές πατούσες. Άλλα μικρότερα, άλλα πιο μεγάλα.

Αυθόρμητα ανασύρονται στο μυαλό σκέψεις από ένα ντοκιμαντέρ της τηλεόρασης. Οι παραλληλισμοί δεν είναι και τόσο προφανείς, ωστόσο η απογευματινή ηλιοκαμένη ρέμβη άφησε άφθονο χώρο στο μυαλό για διανοητικές ακροβασίες. Συγκεκριμένα, θυμήθηκα πως κάπου στην Αφρική είχανε λέει βρει πατημασιές που μοιάζανε ανθρώπινες σε πέτρωμα που είχε σχηματιστεί από ηφαιστειακή στάχτη, και πασχίζανε οι ειδικοί να αποφασίσουν τι είδους πλάσμα ήταν αυτό που τις άφησε, άνθρωπος ή κάτι άλλο, με τι τρόπο περπάταγε, και υπό ποιες συνθήκες σχηματίστηκαν και πέτρωσαν εκεί τα ίχνη αυτά. Μάχονταν να δημιουργήσουν γνώση για τη ζωή αυτού του είδους, εκμεταλλευόμενοι και την παραμικρή πληροφορία που μπορούσε να δώσει και το τελευταίο χιλιοστό μιας τέτοιας αρχαίας πατημασιάς. Μάλιστα υπήρχε και καλλιτεχνική αναπαράσταση, με δυο τρεις ανθρωπόμορφες φιγούρες, λιγνές, μαύρες, σχεδόν όπως τα παιδάκια που έβλεπα δα μπροστά μου, να περπατούν πάνω στην ζεστή, μαλακή στάχτη.

Το μυαλό μου έτρεξε όχι πια πίσω, αλλά προς το μέλλον, εκατομμύρια χρόνια μπροστά, σε ένα ενδεχόμενο που δεν είναι διόλου πιθανό, διόλου προσδοκώμενο, είναι όμως και πάλι ένα ενδεχόμενο. Φαντάστηκα κάποια άλλα νοήμονα όντα, θες μετα-άνθρωποι, θες κάτι άλλο, να ανακαλύπτουν στο υπέδαφος κάποιας ακόμα ανύπαρκτης για εμάς ηπείρου, πετρωμένα, τα ίχνη που τώρα αφήνουν αυτά τα παιδάκια. Κι αυτό να γίνεται σε μια εποχή που κι ο τελευταίος άνθρωπος θα έχει εκλείψει, σε μια εποχή όπου, μετά και από βιβλικές γεωλογικές ανακατατάξεις, τίποτα δεν θα προδίδει την ύπαρξη του σημερινού υπερθαυμασίου πολιτισμού, που πια όλα θα έχουν σβηστεί από προσώπου γης, και μόνο κάποια θαμμένα στα πετρώματα απομεινάρια θα προβληματίζουν τους επιστήμονες του μέλλοντος εκείνου καιρού.

Τι θα υποθέτουν αυτά τα νοήμονα όντα για εμάς; Τι άποψη θα σχηματίζουν για το είδος μας, και πόσο ολοκληρωμένη; Πόσο περίεργες θα τους φαντάζουν οι πατημασιές των παιδιών στην λάσπη, και ποιες διανοητικές τους δυνάμεις θα επιστρατέψουν για να εικάσουν κάποιες ιδέες για εμάς, πώς μοιάζαμε, ποια ήταν η ανατομία μας, οι συνήθειές μας, οι ικανότητές μας; Πώς θα ονομάσουν την εποχή μας, και τι απίστευτες θεωρίες θα σκαρφιστούν για να εξηγήσουν περίεργα για αυτούς φαινόμενα της γεωλογικής «μας» περιόδου, όπως οι μαζικές εξαφανίσεις ειδών, η απότομη μεταβολή των οικοσυστημάτων, η έντονη αύξηση της ραδιενέργειας, η απίστευτη και ραγδαία διακύμανση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, και η εξ αυτής μεταβολή της θερμοκρασίας του πλανήτη; Με πόση απορία θα αντικρίζουν μυστηριώδεις για αυτούς γεωλογικούς σχηματισμούς με κανονικά σχήματα, ό,τι δηλαδή θα έχει απομείνει από τις τσιμεντοκατασκευές μας; Πόσο προσεκτική, διεισδυτική και διερευνητική θα είναι η θεώρηση της εποχής μας από αυτόν τον υποτιθέμενο νοήμονα πολιτισμό, ή πόσο θα διέπεται και εν τέλει θα καθορίζεται από φιλοσοφικά στερεότυπα και θρησκευτικά κατεστημένα, επιστημονικοφανή υποδείγματα σκέψης, πάσης φύσεως φαλκιδευτικές σκοπιμότητες ή άλλες μεταφυσικές τους αυτοκατοχυρώσεις και προκαταλήψεις;

Μπορεί όλα αυτά να φαντάζουν υπερ-θεωρητικά, άνευ σκοπού και αντικειμένου, και οπωσδήποτε παντελώς ακατάλληλα για να μας προβληματίζουν συνοδεία φραπέ σε μια ηλιόλουστη, σμαραγδένια και κατά σύμπτωση ασήματη (δίχως σήμα στο κινητό – εφιάλτης σκέτος) παραλία, όμως είναι στιγμές που η χαλάρωση και η φυγή από τα «εγκόσμια» γεννάει σκέψεις, που αλλιώς θα μένανε απλά υπό εκκόλαψη στην άβυσσο του υποσυνειδήτου. Τέτοιοι προβληματισμοί μπορεί πρακτικά να μην έχουν και καμιά σπουδαία σημασία, αλλά βοηθούν στο να τοποθετηθούμε εμείς πιο αντικειμενικά και υπεύθυνα στην εποχή μας, αλλά και να τακτοποιήσουμε με τον νού μας αυτήν την εποχή στις πραγματικές τις διαστάσεις μέσα στην πεπερασμένη απεραντοσύνη του Σύμπαντος.

Δεν υπάρχουν σχόλια: