30 Δεκεμβρίου, 2009

Η καθ' ημάς εικόνα της Γεννήσεως


 
Η Εικόνα -λένε- είναι το ευαγγέλιο του αγραμμάτου. Παρατήρησε προσεκτικά μια καλή Βυζαντινή εικόνα, και θα καταλάβεις την θεολογία του ιστορουμένου προσώπου, ή της υπόθεσης, κι ας μην ξέρεις καθόλου γράμματα. Μα και να ξέρεις, και πάλι τα μάτια σου θα ρουφήξουν το εικονιζόμενο θέμα πιο άμεσα, και πιο εσωτερικά, παρά αν διάβαζαν τις λέξεις.

Σήμερα τείνουμε να ξεχάσουμε πως ο πολιτισμός μας, αιώνες επί αιώνων  τώρα, είναι πολιτισμός “εικονιστικός”, ας μου επιτραπεί η γλωσσική αυθαιρεσία. Ο Έλληνας θέλει να δει για να καταλάβει, να οικειοποιηθεί το βίωμα. Η λαϊκή έκφραση “άκου να δεις” τα λέει όλα. 

Λοιπόν, η εικόνα της Γέννησης του Θεανθρώπου για όποιον την παρατηρεί είναι ωσάν να διάβασε τα σχετικά ευαγγελικά χωρία. Τι εικονίζεται;

Κατ'αρχήν ο Κύριος ο ίδιος, ως άνθρωπος, νεογέννητος, μωρό φασκιωμένο, για να δειχθεί ότι υπάρχει ως αγάπη, και από αγάπη σαρκώθηκε και σε απόλυτη ελευθερία, ελευθερία ακόμα και από την ίδια του την Θεία Φύση, ελευθερία να υπάρχει και ως άνθρωπος, εφόσον αγαπητικώς το επιλέγει. Ξαπλώνει σπαργανωμένος όχι σε φάτνη (κατά την ιστορική ακρίβεια) αλλά σε λίθινη σαρκοφάγο (κατά την πνευματική ακρίβεια) δηλώνοντας την προσλαμβανόμενη θνητή φύση και την μετέπειτα πορεία.

Δίπλα ακριβώς η Θεοτόκος, δι ης συναίνεσε το γένος των ανθρώπων στην σάρκωση του Λόγου. Η παρουσία της δεν είναι μόνον απαραίτητη ως φυσικώς τεκούσα μήτρα, αλλά κυρίως ως η κατάφαση του πεπτωκότος ανθρωπίνου γένους στην Θεία αυτοπροσφορά της ενσαρκώσεως. Σχέση ανθρώπου-Θεού χαριστικώς ισότιμη, διότι με το ζόρι σωτηρία δεν γίνεται, κι αν εσύ, ώ, άνθρωπε δεν πείς λαχταριστά το “ναι”, ο Θεός σε σέβεται και δεν σαρκώνεται στον αιώνα τον άπαντα, όσο και αν το λαχταρά ο ίδιος. Η Θεοτόκος απλώς αναπαύεται ήρεμη, διότι εδώ ο ρόλος της εξαντλείται στην παρουσία της.

Οι δυο αυτές μορφές, μινιμαλιστικώς, θα αρκούσαν για την εικόνα της Γεννήσεως. Όμως εδώ είναι γιορτή μεγάλη και χαρά. Ξεχνάμε τους μινιμαλισμούς μας και πλουμίζουμε την εικόνα μας με ό,τι έχουμε καλύτερο. Κάπου στην άκρη ο Ιωσήφ, περίσκεπτος, δεν το χωρά ο νούς του αυτό που βλέπουν τα μάτια του. Ένας βοσκός του πιάνει κουβέντα. Γιατί στην άκρη όμως; Μα, ας θυμηθούμε ότι η εικόνα είναι το ευαγγέλιο του αγραμμάτου, και αν τον είχαμε τάξει δίπλα στην Παναγία και το Βρέφος, θα δίναμε ίσως λάθος εντυπώσεις ως προς την πατρότητα. Τίποτα δεν αφήνεται στην τύχη.

Πιο πέρα δυο θεραπαινίδες ετοιμάζουν το λουτρό του νεογέννητου. Διότι κάθε νεογέννητο θέλει το λουτρό του (η σκηνή είναι δανεισμένη από προ-χριστιανικες παραστάσεις) ακόμα και αν είναι ο Μεσσίας ο ίδιος. Είπαμε: τέλειος Θεός, αλλά και τέλειος άνθρωπος, άρα τον λούζουμε. Η σκηνή είχε προκαλέσει αντιδράσεις κατά τους σκοτεινούς αιώνες της τουρκοκρατίας, όταν ο εισαγώμενος δυτικόφερτος ευσεβισμός και πουριτανισμός ροκάνιζε την Ορθόδοξη συνείδηση.


Το σπήλαιο περιβάλλει και αγκαλιάζει την Θεοτόκο και το Βρέφος. Όχι σπήλαιο κανονικό, φυσικό, αλλά βράχια γεωμετρικά, Ίσα-ίσα για να δηλώνεται ο τόπος) τοξωτά αραδιασμένα, που καταλήγουν σε μύτη προς τον ουρανό. Σαν να κατάλαβε η Γη και να άνοιξε υπερφυσικώς τα σπλάχνα της, για να δεχθεί τον Δημιουργό της. Και από το βάθος της ίσα που διακρίνονται δυο-τρία σταυλισμένα ζώα να ρουθουνίζουν τον Κύριο.

Και ολόγυρα όλη η υλική και η ασώματη κτίσις πανηγυρίζουσα, άγγελοι, βοσκοί, το αστέρι, οι μάγοι από μακρυά, βουνά κι εξοχές και ζωντανά, και ό,τι έχει τακτοποιήσει κατά καιρούς τεχνικά και διακριτικά ο κάθε ζωγράφος. Διότι απο την μέρα αυτή όλα περιμένουν να καινουργηθούν, διότι “η σκιά παρέδραμεν” και ο τόπος αρχίζει να μοσχοβολά αιωνιότητα.

16 Ιουνίου, 2009

Η Χαλκιδική που αγαπήσαμε μικροί


Η Χαλκιδική που αγαπήσαμε μικροί...
χάθηκε..
μαζί με την αθωότητά μας..
την αθωότητα μιας εποχής ολόκληρης.

Εμείς την εξαφανίσαμε..
εμείς οι ίδιοι..
οι πάλαι ποτε 20άρηδες..
και νυν 40αντο-νεόπλουτοι..
μαζί της κι εμείς χαθήκαμε..
γιατί δεν καταλάβαμε τίποτα..
ούτε από την Χαλκιδική..
ούτε από τον εαυτό μας.

30 Μαΐου, 2009

29 Μαΐου 1453


Κωνσταντίνου του Βασιλέως Ρωμαίων και Ελλήνων και των συν αυτώ ηρωϊκώς συμμαρτυρισάντων, ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ

21 Μαΐου, 2009

23 ΜΑΪΟΥ, ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΗΜΑΡ



Στις 23 Μαΐου 2006, 2 ημέρες μετά την ονομαστική του εορτή, θυσιαζεται στον ουρανο του Αιγαίου ο ήρωας Κωνσταντίνος Ηλιάκης, αμυνόμενος μέχρις εσχάτων κατά της τουρκικής επιβουλής. Ας είναι αναπαυμένη η ψυχή του.


"Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες. Ποτέ από το χρέος μη κινούντες· δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις, αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία· γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι, πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε· πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες, πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους. Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος, κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε. "
(Κωνσταντίνος Καβάφης)




Τη αυτή ημέρα μνήμη του νεομάρτυρος Ευγενίου Ροντιόνωφ, του Ρώσσου, μάχαιρα τελευτήσαντος υπέρ της του Κυρίου αγάπης υπό των απίστων εν έτει 1996, εν Τσετσενία.

" ...ταις των Αγίων Σου πρεσβείαις Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον και σώσον ημάς, αμήν..."

18 Ιανουαρίου, 2009

Η όντως εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η πασιφανής πλην άδηλη.

Λοιπόν τα σύννεφα του “διαλόγου” ήδη συσσωρεύονται βαριά, σκιάζοντας την εκπαιδευτική κοινότητα. Ενός “διαλόγου από μηδενική βάση”, κατά το χιλιοπαιγμένο στερεότυπο, που φιλοδοξεί να καταλήξει σε κάποια στοιχειώδη συμφωνία για μια ακόμα “εκπαιδευτική μεταρρύθμιση”, όπως τελευταία είθισται να αποκαλούνται φιλοδόξως πλην αδοκίμως οι διάφορες παραλλαγές του συστήματος εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.


Φιλοδόξως μεν, αδοκίμως δε, αλλά και καταστροφικώς για την σημαντική του νοήματος των λέξεων, διότι η πικρή αλήθεια είναι πως εκπαιδευτική μεταρρύθμιση δεν μπορεί να καλείται η όποια παρέμβαση σε επιμέρους διαδικασίες, έστω και σημαντικές, αλλά είναι κάτι που αφορά την αλλαγή στο “παράδειγμα” ενός εκπαιδευτικού συστήματος, δηλαδή στην νοοτροπία, στην κεντρική ιδέα που το διέπει. Όσο κι αν κοκορεύονται οι ανά διετία εναλλασσόμενοι Υπουργοί Εθνικής (υπό συζήτηση ο όρος) Παιδείας και Θρησκευμάτων (υπό συζήτηση κι αυτός ο όρος) για τις εκπαιδευτικές τους μεταρρυθμίσεις, αυτές ως εδείχθη προηγουμένως είναι φέικ και γιαλαντζί, διότι αφορούν μόνο επιμέρους διαδικαστικά θέματα, κι όχι σύνολη την “οντολογία” της Ελληνικής εκπαίδευσης. Το αστείο και σοβαρό συνάμα είναι ότι μια τέτοια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, μια κοσμογονία καλύτερα, ήδη συντελείται στο εκπαιδευτικό μας σύστημα εδώ και δυο-τρεις δεκαετίες. Μόνο που κανείς δεν το ομολογεί ανοικτά. Και φυσικά κανείς ανυποψίαστος πολίτης δεν το αντιλαμβάνεται, ίσως γιατί ο θόρυβος της κατρακύλας ενός εκπαιδευτικού συστήματος καλύπτεται από τον ακόμα ηχηρότερο επιθανάτιο ρόγχο ενός ολοκλήρου λαού. Του δικού μας.


Εδώ και δεκαετίες ήδη, δειλά στην αρχή, γοργότερα μετά, το εκπαιδευτικό μας σύστημα μεταβάλλεται σε ένα αχανές τυπογραφείο χαρτιών τουαλέτας. Απολυτηρίων, πιστοποιητικών, διπλωμάτων, πτυχίων, τίτλων μεταπτυχιακών και άλλων, δίχως κανένα απολύτως αντίκρυσμα σε αποθησαύρισμα μόρφωσης και γνώσης, χαρτιών καταλλήλων στην καλύτερη των περιπτώσεων μόνο για τύλιγμα σουβλακίων ή μπουγάτσας. Ένας απέραντος μηχανισμός κοροϊδίας ενός Λαού, ότι δήθεν τάχα μου τα παιδιά του προκόβουν. Κανένας στάσιμος στην τάξη. Όλοι άριστοι. Όλοι επιστήμονες. Μην το πείτε παραέξω, θα γελάν μαζί μας.


Εμετική υποσημείωση: είναι ο ίδιος ο πεπτωκώς Λαός που επιδιώκει και προκαλεί αυτήν την κοροϊδία.


Ο αυτοσκοπός λοιπόν είναι “το χαρτί”. Τελεολογικά άρα έχει πια τραγικά εκλείψει η Ασκητική στα σχολεία μας, η Μαθητεία, η καλή αλλοίωση του Εγώ, η χαρά του μόχθου και της δημιουργίας, η άμιλλα του κοινού αθλήματος. Τα παιδιά μας δεν ασκούνται στην μάθηση και την δημιουργία. Όλα πρέπει να τους σερβιριστούν έτοιμα. Έτσι το απαιτεί η πασιφανής πλην άδηλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση των τελευταίων δεκαετιών. Η λαγνεία της ήσσονος προσπάθειας. Μην πιέζετε τα παιδιά, όχι “αιματοβαμμένα γραπτά”, όχι έλεγχος διαγωγής, όχι απομνημόνευση, όχι νουθεσίες, όχι εργασία στο σπίτι, όχι αξιολόγηση και βαθμολογία, αφήστε τα να απολαμβάνουν ανενόχλητα την τηλεοπτική αποβλάκωση και την νεοταξική σαπίλα που τους σερβίρεται πανταχόθεν.


Το δόγμα δηλαδή που εισάγει αυτή η πασιφανής πλην άδηλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση των τελευταίων δεκαετιών είναι ότι εφόσον ένα παιδί τετραετές εγγράφηκε στο νηπιαγωγείο, άρα και στα 18 του πληρεί οπωσδήποτε τις προϋποθέσεις ακαδημαϊκών σπουδών, και στα 25 του μάλλον πρέπει να έχει και διδακτορικό. Καμία διάκριση αξιών και δυνατοτήτων. Και εν τέλει και κανένας σεβασμός στον μαθητή που δεν γουστάρει ρε αδελφέ να απωλέση το τριχωτό της κεφαλής του στην βάσανο μιας σοβαρής ακαδημαϊκής πορείας. Υποχρεωτικά όλοι πρέπει να φοιτήσουν στα ΑΕΙ. Εκόντες - άκοντες, δυνάμενοι και μη δυνάμενοι. Μαθητεύσαντες και μη μαθητεύσαντες ευφράνθητε σήμερον. Τα ΑΕΙ γέμουν, τρυφήσατε πάντες. Μηδείς εξέλθει άνευ πτυχίου. Πάντες απολαύσατε του συμποσίου της μετριοκρατίας!


Και η πασιφανής πλην άδηλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση των τελευταίων δεκαετιών δεν σταματάει εδώ. Το σχολείο (και το πανεπιστήμιο) χρειάστηκε να “εκδημοκρατιστεί”. Δηλαδή να του επιβληθεί μια επίφαση, μια παρωδία Δημοκρατίας. Κολακέψαμε γλοιωδώς τα παιδιά μας, και τους είπαμε ότι Δημοκρατία είναι η απροϋπόθετη επιβολή των ενστίκτων και των ορμών του Εγώ πάνω στο σύνολο και τους θεσμούς, με πρόσχημα κάποια αυθαιρέτως επινοημένα “δικαιώματα”. Δεν τους είπαμε ποτέ ότι η Δημοκρατία προϋποθέτει Αρετή, άθλημα Κοινού Λόγου, ξόδεμα του Εγώ στο Εμείς, διαφορετικά εξαχρειώνει τον έλλογο Δήμο, μετατρέποντάς τον σε άλογο όχλο. Ασελγήσαμε στις τρυφερές ψυχές των παιδιών μας. Ανήλικα σχολιαρόπαιδα, που δεν έχουν καν καταλογισμό πράξεων και ικανότητα δικαιοπραξίας, τα βάλαμε να συνδικαλιστούν καθ' ομοίωση των “μεγάλων”, διαιωνίζοντας το κακέκτυπο του συνεταιρίζεσθαι που εμείς, οι “μεγάλοι”, υιοθετήσαμε. Δεν υποψιαστήκαμε καν ότι τα παιδιά δεν είναι Πολίτες, αλλά πρέπει να ετοιμαστούν για αυτό, όχι συνδικαλιζόμενα εγωλάγνως, αλλά ασκούμενα στην Αρετή, στον Λόγο, στην σπουδή και στον σεβασμό θεσμών και αξιών, στην αποδοχή της ευθύνης θέσεων και πράξεων, στο ξόδεμα του Εγώ προς το κοινό καλό. Το μόνο που τους μάθαμε είναι ότι μπορούν να κάνουν οτιδήποτε ατιμωρητί , δίχως καμιά συνέπεια, αρκεί να προφασίζονται γελοιωδώς ό,τι εύηχο και κατάλληλο πρόσχημα μπορεί να κατεβάσει το μυαλό τους. Κι αυτό το είπαμε “Δημοκρατία”. Και ονομάσαμε “αυταρχισμό” την εξουσία και το κύρος των θεσμικά αρμοδίων. Τρομάρα μας!


Δυστυχώς όμως η πασιφανής πλην άδηλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση των τελευταίων δεκαετιών δεν σταματάει ούτε εδώ. Για να ευδοκιμήσουν όλα τα παραπάνω σε έναν λαό που επί αιώνες βιώνει το κοινοτικό πνεύμα και την αρχαία πολιτική κληρονομιά, πρέπει απαραιτήτως αυτός να υποστεί αποδόμηση των αξιών του, αποσάθρωση της ίδιας του της ταυτότητας. Εδώ η εν λόγω μεταρρύθμιση ομολογουμένως πέτυχε θαύματα. Διασημότερο όλων το αλήστου μνήμης σχολικό εγχειρίδιο της Ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού, που απεσύρθη κακήν κακώς, στοιχίζοντας και την βουλευτική έδρα στην κατά τα άλλα αξιολογότατη Υπουργό Παιδείας που ενθέρμως το υποστήριξε. Όμως αυτό είναι το λιγότερο. Αρχής γενομένης από την πραξικοπηματική εισαγωγή του “Μονοτονικού”, (αγνοώντας επιδεικτικά ότι η Ελληνική Γλώσσα συνιστά παγκόσμια πνευματική κληρονομιά και άρα δεν μπορεί να αποτελεί υποκείμενο καμιάς υπουργικής απόφασης της Ψωροκώσταινας) ακολούθησε ο σταδιακός εκμαυλισμός της διδασκομένης γλώσσας με την επισημοποίηση ιδιωματισμών αγραμματοσύνης, εκουσίων σφαλμάτων ένεκα ιδεολογοποίησης, και παρακμιακών γλωσσικών φαινομένων. Σημειωτέον ότι είναι η πρώτη φορά στα 3000 χρόνια και πλέον Ελληνικής Γλώσσας, που επισήμως διδάσκεται η “καθομιλουμένη” και όχι η Λόγια εκδοχή της. Η καταστροφή θα ήταν ηπιότερη αν η Γλώσσα (εν προκειμένω η πληρέστερη ίσως και σπουδαιότερη όλων των εποχών) δεν αποτελούσε βασικό εργαλείο και θεμέλιο έλλογης σκέψης. Ο νοών νοείτω. Ακολούθως φυσικά μπορεί ο καθείς να σημειώσει την συνεχιζόμενη προκλητική υποβάθμιση της Χριστιανικής παιδείας, η απαξίωση της ιστορίας και της αίσθησης διαχρονικότητας του έθνους, την μέχρι βαθμού γελοιοποίησης υποτίμηση των σχολικών εορτών, τα φαινόμενα εθνικού συγκερασμού, τα ποικίλα ιδεολογήματα περί πολυ-πολιτισμικότητας, περί ανοχής στην διαφορετικότητα και την ιδιαιτερότητα, και πλείστες όσες νεοταξικές εμετικές αθλιότητες.


Άλλο λοιπόν πια το “παράδειγμα”, ο ιδεολογικός άξονας του εκπαιδευτικού μας συστήματος σήμερα. Το αποτέλεσμα τραγικό: ένας λαός οδηγείται να ξεχάσει την ιδιαίτερη θέση του στην παγκόσμια ιστορία, να παραθεωρήσει την μοναδική, την άλλη πρόταση και στάση ζωής, το ιδιαίτερο νόημα βίου το οποίο μέχρι πρότινος πρέσβευε. Οι συνέπειες -θλιβερό- μακράν τραγικότερες: αυτός ο επιλήσμων λαός δεν έχει πια λόγο ύπαρξης.


Κι όμως, εμείς συνεχίζουμε, κι εμμένουμε στην διύλιση του κώνωπος των εισαγωγικών εξετάσεων στα ΑΕΙ! Κι αυτό εθελοτυφλούντες το ονομάζουμε “μεταρρύθμιση”. Και καταντήσαμε να το θεωρούμε σημαντικότερο πάντων, και να εξαντλούμε εκεί την προβληματική μας (και την προβληματική λογική μας)


Ό,τι δεν κατάφεραν χιλιετίες αντιξοοτήτων, εχθρών και κατακτητών, ίσως εν τέλει το διεκπεραιώσει μια (πασιφανής πλην άδηλη) εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Finis Graeciae?